پروژه طرح هادی روستایی

این پروژه طرح هادی روستایی برای روستای دره در شهرستان مهریز استان یزد، شامل تحلیل وضعیت موجود، رشد جمعیت و توسعه پایدار از طریق طرح های اشتغال زا و کاهش نرخ مهاجرت می باشد.

طرح هادی روستای دره
دهستان منشاد، بخش میانکوه، شهرستان مهریز، استان یزد

مرحله اول: شناخت وضعیت موجود
روستای دره، یکی از روستاهای تابع شهرستان مهریز، در بخش میانکوه و دهستان منشاد واقع شده است. این روستا در فاصله ۱۹ کیلومتری از شهر مهریز (مرکز شهرستان مهریز) و ۴۹ کیلومتری از شهر یزد (مرکز استان) قرار دارد. موقعیت جغرافیایی روستا با مختصات ۵۳ درجه و ۲۵ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و ۹ دقیقه عرض شمالی، در ارتفاعی بیش از ۲۰۰۰ متر از سطح دریا و در منطقه ای کوهستانی واقع است. از نظر جغرافیایی، این روستا از شمال به مهریز، از جنوب به روستای گل افشان گور و منشاد محدود می شود.

این روستا از نظر لرزه خیزی در مقایسه با دیگر مناطق استان، در پهنه ای با خطر پذیری نسبی بالا قرار دارد. تأمین آب روستا از طریق قنات ها و منابع آب زیرزمینی صورت می گیرد.

بر اساس مطالعات انجام شده و اطلاعات بدست آمده از اهالی روستا، شکل گیری روستای دره به مجموعه ای از عوامل طبیعی، انسانی و اجتماعی مرتبط است. این عوامل عبارتند از:
۱- بهره مندی از آب یک رشته قنات
۲- وضعیت آب و هوایی مناسب
۳- موقعیت استراتژیک در حاشیه جاده ارتباطی مهریز – منشاد
۴- استفاده از گیاهان بیابانی برای چرای دام و رونق دامداری

این عوامل شرایط لازم برای رشد و توسعه تدریجی روستا را فراهم کرده اند. موفقیت جغرافیایی روستای دره به ویژه به دلیل قرارگیری آن بین دو کوه، نقش مهمی در توسعه آن ایفا کرده است.

شناسایی روستا
ویژگی های جمعیتی:
نتایج حاصل از مقایسه چهار دوره سرشماری عمومی نشان می دهد که جمعیت روستای سورک در سال ۱۳۵۵ معادل ۸۳ نفر بوده و با نرخ رشد ۵ درصد، در سال ۱۳۶۵ به ۱۱۵ نفر افزایش یافته است. همچنین، جمعیت روستا با نرخ رشد ۱۲ درصد در سال ۱۳۷۵ به ۳۵۰ نفر رسید. اما در طی سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۷۵، جمعیت روستا با نرخ رشد منفی ۳۵/۱ درصد، به ۲۸۹ نفر کاهش یافته است.

جدول شماره (۱) : تحولات جمعیت روستای سورک در سالهای مختلف

مأخذ: سرشماری عمومی نفوس و مسکن و آمار خانه بهداشت روستا در سال ۱۳۸۵ و محاسبات مشاور
از کل جمعیت ۳۵۰ نفری روستا در سال ۱۳۷۵، ۴۶ نفر (۹۹/۱۲ درصد) در گروه سنی ۱۴-۰ سال، ۴۷ نفر (۷۷/۶۹ درصد) در گروه سنی ۱۵-۶۴ سال و ۶۱ نفر (۲۴/۱۷ درصد) در گروه سنی بالای ۶۵ سال قرار دارند.
داده های سال ۱۳۸۵ نشان دهنده کاهش ۶۶/۱۷ درصدی گروه سنی ۱۴-۰ ساله روستا و افزایش ۰۳/۱۷ درصدی گروه سنی ۱۵-۶۴ ساله نسبت به سال ۱۳۷۵ است. مقایسه ساختار سنی در دو سال مذکور، تغییرات جمعیتی روستا را نشان می دهد.

در سال ۱۳۷۵، از جمعیت ۳۳۹ نفره ۶ ساله و بیشتر، تعداد افراد باسواد به ۳۳۴ نفر رسید. در این سال، درصد جمعیت ۶ ساله و بیشتر نسبت به کل جمعیت ۴۶/۹۷ درصد، درصد جمعیت باسواد نسبت به کل جمعیت ۷۶/۹۵ درصد و درصد جمعیت باسواد نسبت به جمعیت ۶ ساله و بیشتر ۲۶/۹۸ درصد بوده است.

نیروی انسانی به عنوان یکی از عوامل اصلی تولید، نقش بسزایی در فرآیند اقتصادی هر جامعه دارد. نیروی کار و جمعیت فعال، پدیدآورنده اصلی ثروت و محرک مستقیم اقتصاد هستند. میزان تولید هر جامعه به دانش و آگاهی فنی و ظرفیت تولید نیروی کار آن بستگی دارد. در واقع، توسعه اقتصادی به منابع انسانی کارآمد و متخصص نیاز دارد. میزان توانایی جمعیت فعال، درجه رشد و پیشرفت اقتصادی جامعه را تعیین می کند. کاهش درصد جمعیت فعال در مناطق روستایی، نتیجه مستقیم مهاجرت افراد به مناطق شهری است. افزایش جمعیت و عدم سرمایه گذاری در ایجاد شغل در مناطق روستایی، به ویژه کمبود صنایع مرتبط، محدودیت های کشاورزی و دامداری باعث کاهش درصد جمعیت فعال در این منطقه شده است. اگر تدابیر مناسبی اندیشیده نشود، این روند، با توجه به مهاجرت ها و مشکل بیکاری در روستا، ادامه خواهد داشت.

در حال حاضر، روستای دره دارای ۷۳ هکتار اراضی زراعی و باغی است. عمده ترین محصولات کشاورزی و باغی شامل گردو، بادام، توت درختی، آلوچه، زردآلو، گندم، جو و توت هستند. علاوه بر کشاورزی، ۵۷۰۰ رأس گوسفند و بز در این روستا پرورش داده می شود. ۱۱۹ نفر از اهالی در کارهای کشاورزی و دامداری، ۲۶ نفر در امور خدماتی و نزدیک به ۱۰ نفر در صنعت قالی بافی مشغول به کار هستند. در گذشته، ۸۰ دار قالی در روستا فعال بوده اند، اما به دلیل کسادی بازار و عدم صرفه اقتصادی، تعداد آن ها کاهش یافته است.

مرحله تولید: تحلیل و استنتاج
پیش بین جمعیت روستا:
همانطور که در جدول شماره (۲) مشاهده می شود، رشد جمعیت روستا تا سال ۱۳۷۵ روند صعودی داشته است، به طوری که متوسط نرخ رشد سالیانه جمعیت روستا در دوره ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۵ معادل ۹۷/۴ درصد بوده است. اما در طی دوره ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۵، میزان رشد جمعیت روستا نسبت به دوره های دیگر کاهش یافته و حتی به نرخ منفی رسیده است.

اگر جمعیت روستا در دهه آینده با نرخ مشابه دوره ۳۰ سال گذشته رشد کند، در این صورت جمعیت روستا در سال ۱۳۹۵ به ۵۰۲ نفر خواهد رسید. با این حال، همانطور که ملاحظه می شود، رشد جمعیت روستا در دهه اخیر روند منفی داشته است.

با امید به اینکه با تهیه و اجرای طرح هادی، بهره برداری کامل از توان های بالقوه و بالفعل روستا و اجرای طرح های اشتغال زا، نرخ مهاجرت ها کاهش یابد، شرایط بهتری برای زندگی در روستا فراهم خواهد شد. در صورت تحقق این امر، پیش بینی می شود در دهه آینده، جمعیت روستا با نرخ رشد دو درصد افزایش یابد.

با این فرض، جمعیت روستا در سال ۱۳۹۵ براساس فرمول پیش بینی جمعیت محاسبه خواهد شد و تعداد جمعیت و خانوارها به ۱۲۰ خانوار افزایش خواهد یافت. بدین ترتیب، در افق طرح، تعداد ۸۸ نفر و ۲۰ خانوار به جمعیت روستا افزوده خواهد شد.